Αριστοφάνης – Ηρώνδας

Contra tempo

- 

Δημιουργική σύνθεση κειμένων: Άκης Δήμου

Σκηνοθεσία: Γιάννης Ρήγας

 -

ΠΡΕΜΙΕΡΑ: ΘΕΑΤΡΟ ΔΑΣΟΥΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Τετάρτη 6, Πέμπτη 7 Ιουλίου 2022

 

Η καλοκαιρινή παραγωγή του ΚΘΒΕ «Αριστοφάνης – Ηρώνδας: Contra tempo»,  σε δημιουργική σύνθεση κειμένων  Άκη Δήμου και σκηνοθεσία  Γιάννη Ρήγα, ξεκινά το ταξίδι της από τη Θεσσαλονίκη. Η πρεμιέρα της παράστασης θα δοθεί στο Θέατρο Δάσους (6 & 7 Ιουλίου), για να ακολουθήσει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, ενώ στις 7 Σεπτεμβρίου θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.

Το χιούμορ, το πνεύμα και η αιχμηρή γλώσσα του Αριστοφάνη συναντιούνται με τους ακόλαστους, κωμικούς μιμίαμβους του Ηρώνδα, σε μια παράσταση που αποτελεί μια  ενδιαφέρουσα σκηνική «μάχη» και ταυτόχρονα έναν «πόλεμο» ανάμεσα στα δύο φύλα, με μοναδικά όπλα την τολμηρή και ανελέητη σάτιρα.

Τι συμβαίνει όταν ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της κλασσικής Αρχαιότητας συναντά τον παραγνωρισμένο κωμωδιογράφο των ελληνιστικών χρόνων;

Ποια είναι η φύση της κωμωδίας και γιατί σήμερα γελάμε όλο και λιγότερο;

Πού συναντιέται η αττική κωμωδία του 5^ου αιώνα π.Χ. με την ελληνική επιθεώρηση;

Ποια είναι στην πραγματικότητα η Λυσιστράτη ποια η σχέση της με τον Κ. Π. Καβάφη, την Τζένη Καρέζη και τον πυροσβέστη Λεωνίδα Χασαλεύρη;

Γιατί πρέπει να πηγαίνουμε στο θέατρο και, κυρίως, πώς πρέπει να φεύγουμε από αυτό;

Πρέπει να λες τα πράγματα με τ΄όνομά τους ή μήπως είναι σοφότερο να τα υπαινίσσεσαι για να ΄χεις το κεφάλι σου ήσυχο;

Τί απ’ τα δύο σε κάνει γοητευτικότερο: να χαμογελάς ή να ξεκαρδίζεσαι μέχρι δακρύων;

Να μερικές κρίσιμες ερωτήσεις που θέτει η φετινή καλοκαιρινή παραγωγή του ΚΘΒΕ. Και που ακόμα κι αν δεν απαντηθούν, το βέβαιο είναι ότι θα το διασκεδάσουμε…

 

Αριστοφάνης – Ηρώνδας.

Ο ένας είναι ο σπουδαιότερος κωμικός ποιητής της Αρχαιότητας, ο άλλος ο χαμηλότονος «γελοιογράφος» της καθημερινής ζωής των ελληνιστικών χρόνων. Τι είναι εκείνο που τους χωρίζει και τι πραγματικά τους ενώνει;

Προφανώς, ο ίδιος στόχος: το γέλιο των θεατών, που καλούνται να αναγνωρίσουν στα έργα και των δύο την κωμική όψη οικείων κακών. Καθένας το καταφέρνει με τα όπλα του: ο Αριστοφάνης συνθέτοντας ιδιοφυείς, ξεκαρδιστικές ουτοπίες ποιητικής πνοής και πολιτικής αφύπνισης, ο Ηρώνδας  αφηγούμενος σκηνές από τον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων της εποχής του.

Η παρουσία τους στο θέατρο σηματοδοτεί και την ίδια την εξέλιξή της θεατρικής τέχνης: από τις αριστοφανικές οραματικές συλλήψεις – αναστοχασμούς της ανθρώπινης μοίρας στην ευθύβολη δραματουργία των χαρακτήρων του Ηρώνδα και από τις μεγάλες σκηνές του ανοιχτού ορίζοντα των υπαίθριων θεάτρων της Αρχαίας Ελλάδας στις μικρότερες σκηνές «δωματίου» των κλειστών χώρων.

Η διασκεδαστική τους «αντιδικία» στην παράσταση του ΚΘΒΕ δεν είναι παρά η αφορμή να μιλήσουμε για το Τότε αλλά και για το Τώρα της Ελλάδας και των ανθρώπων της. Γελώντας, φυσικά.

 

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Επειδή τα πιο σοβαρά πράγματα τα λέμε στ’ αστεία, μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι. Κανένας δεν πρόκειται να μας ζητήσει το λόγο. Το πολύ πολύ να γελάσει, όχι με κείνο το μίζερο, το ψηφιακό, αλλά μ’ ένα αληθινό γέλιο απ’ αυτά που στέλνουν αδιάβαστες υποκρισίες και ενοχές χρόνων.

 Όσοι τώρα δεν έχουν μάθει να γελάνε – εκείνοι δηλαδή που δεν έχουν κλάψει ποτέ τους –, όσοι ξέχασαν το γέλιο τους ή  το στόμα τους δεν βρίσκει γέλιο στο νούμερό του και περιφέρονται στα πάρτι μουτρωμένοι, αυτοί, ok, ας πυροβολήσουν τον ντι τζέϊ. Πρώτα όμως ας πιούνε κάτι, τα ποτά εδώ είναι καθαρά.

Άκης Δήμου

 

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Εμείς, που μεγαλώσαμε λίγο μετά τα μέσα του περασμένου αιώνα, έχουμε, νομίζω, καλύτερη, ή αν προτιμάτε, πιο ολοκληρωμένη σχέση με τον Αριστοφάνη και με τους τραγικούς ποιητές μας.

Η χούντα και ειδικά το Πολυτεχνείο έχουν μια «κυριολεκτική» σημασία μέσα μας. Δεν είναι εικόνες, άρθρα, γιορτές και άλλα περίτεχνα. Είναι αγωνία, τρέξιμο, ξύλο, διεκδίκηση. Τέτοια. Ο Αριστοφάνης «δένει» με όλο αυτό το τρέξιμο. Η ειρήνη και η διεκδίκησή της, η σκληρή σάτιρα των ένστολων, η ονειροπόλα και πικρή κατασκευή της Νεφελοκοκκυγίας, η Λυσιστράτη και η χρήση του έρωτα ως αλλόκοτου υπερόπλου για να κερδηθεί η ειρήνη, αλλά και τόσα άλλα, μας έβρισκαν σύμφωνους και φανατικούς θαυμαστές του κωμικού ποιητή.

Σε ένα υποδηματοποιείο δεν θα σταματούσαμε μπροστά στη βιτρίνα του ούτε για να δούμε στο τζάμι αν είμαστε σωστά χτενισμένοι. Εμείς είμασταν καμωμένοι για τα σπουδαία…!! Το πιστεύαμε.

Στις μέρες μας ο αρχαίος ποιητής μοιάζει ξεπερασμένος, σχεδόν περιττός, νόστιμα αφελής. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν «πουλάει» πια, το βραδινό φαγητό το τρώμε ευκολότερα με λίγο τηλεοπτικό δράμα παρά με ανθρώπους που τρέχουν να κρυφτούν από τις σφαίρες ή που ανατινάζονται στους δρόμους. Μάθαμε επίσης να στεναχωριόμαστε λιγότερο όταν οι νεκροί είναι στρατιώτες και λίγο περισσότερο όταν είναι απλοί πολίτες…

Πάνω στη σκηνή μας λοιπόν ήταν μια πρώτης τάξης ευκαιρία να συναντηθούν ο Αριστοφάνης και τα σπουδαία έργα του και ένας μεταγενέστερος ποιητής, ο Ηρώνδας. Βρέθηκαν και σώθηκαν, εκεί, γύρω στα 1900, κάποιοι 700 στίχοι του. Στην Αίγυπτο. Δεν τον ενδιαφέρουν οι πόλεμοι και οι φασαρίες. Ίσως κάποιες μικροσυγκρούσεις σε ένα υποδηματοποιείο, ο καυγάς ανάμεσα σε δυο εραστές. Τέτοια.

Δυο ποιητές, δυο εποχές, δυο νοοτροπίες σε σύγκρουση. Μια ακροβασία ανάμεσα στο γέλιο και το δάκρυ, ένα θεατρικό γεγονός όπου ο κάθε θεατής καλείται να επιλέξει και να υποστηρίξει τη πλευρά που προτιμά.

Γιάννης Ρήγας

---

 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Δημιουργική σύνθεση κειμένων: Άκης Δήμου

Σκηνοθεσία: Γιάννης Ρήγας

Σκηνικά-Κοστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου, Αριστοτέλης Καρανάνος

Μουσική-Προσαρμογή στίχων: Γιώργος Χριστιανάκης

Χορογραφία-Επιμέλεια κίνησης: Αναστασία Κελέση

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Μουσική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου

Διδασκαλία ακροβατικών: Ηλέκτρα Καρτάνου

Βοηθός σκηνοθέτη: Αντρέας Κουτσουρέλης

Βοηθός σκηνογράφων-ενδυματολόγων: Δανάη Πανά

Φωτογραφίες: Τάσος Θώμογλου

Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου

 

Η μουσική της παράστασης ηχογραφήθηκε στο studio Royal Alzheimer Hall, με ηχολήπτες τον Τίτο Καργιωτάκη και τον Χρήστο Χαρμπίλα και στο studio M, με ηχολήπτες τον Γιώργο Μάνιο και Βασίλη Στεργίου.

Έπαιξαν οι μουσικοί: Γιώργος Αβραμίδης (τρομπέτα), Γιάννης Μαρίνος (τρομπόνι), Βασίλης Μπαχαρίδης (τύμπανα, κρουστά), Κώστας Τσούγκρας (ακορντεόν), Φώτης Σιώτας (βιολί, βιόλα), Νίκος Βελιώτης (τσέλο), Γιώργος Χριστιανάκης (πιάνο, πλήκτρα, κρουστά, κιθάρα).

Πρωταγωνιστούν (με σειρά εμφάνισης): Ταξιάρχης Χάνος (Αριστοφάνης-Κινησίας), Δημήτρης Πιατάς (Λέλεξ: Δούλος Αριστοφάνη -Μυρρίνη), Σταμάτης Γαρδέλης  (Διόνυσος), Κωνσταντίνος Χατζησάββας  (Ηρώνδας), Τάσος Χαλκιάς  (Ιππώναξ: Δούλος Ηρώνδα- Κέρδωνας)

 

Διανομή (με σειρά εμφάνισης):

Πολυξένη Σπυροπούλου (Ταξιθέτρια) Βιβή Μιτσίτσκα (Σάσα Ψαρομηλίγκου), Μαργαρίτα Αλεξιάδη  (Βύττινα), Παναγιώτης Καμμένος (Γάστρωνας- Κότταλος- Δρίμυλος), Νίκος Βατικιώτης (Πυρρίας – Σώμα – Γρύλλος- Κυρία), Ηλέκτρα Καρτάνου (Μητρίχη), Λίνος Μάνεσης (Γύλλη), Μάρα Μαλγαρινού (Λυσιστράτη), Τερέζα Καζιτόρη (Γυναίκα– Κυννώ – Κυρία), Σπύρος Σιδέρης  (Γέρος), Θαλασσινή Βοσταντζόγλου (Μυρρίνη – Γυναίκα), Θεοφανώ Τζαλαβρά (Λαμπιτώ), Γιάννης Τσεμπερλίδης (Κλεονίκη), Βασίλης Παπαδόπουλος  (Κήρυκας), Αριστοτέλης Ζαχαράκης (Λαμπρίσκος – Οπίσθιος),    Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Θράσσα–Πρόβουλος), Βιργινία Ταμπαροπούλου  (Μητροτίμη), Ιωάννα Δεμερτζίδου (Μητρώ),Τάσος   Τυρογαλάς (Κυρία), Θάνος  Κοντογιώργης (Λεωνίδας Χασαλεύρης)

 

ΧΟΡΟΣ

Θίασος Αριστοφάνη: Θαλασσινή Βοσταντζόγλου, Τερέζα Καζιτόρη, Θάνος Κοντογιώργης, Μάρα Μαλγαρινού, Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Βασίλης Παπαδόπουλος, Σπύρος Σιδέρης, Θεοφανώ Τζαλαβρά, Γιάννης Τσεμπερλίδης

Θίασος Ηρώνδα: Μαργαρίτα Αλεξιάδη, Νίκος Βατικιώτης, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Αριστοτέλης Ζαχαράκης, Παναγιώτης Καμμένος, Ηλέκτρα Καρτάνου, Λίνος Μάνεσης, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Τάσος Τυρογαλάς

Πρεμιέρα: Θεσσαλονίκη, 6 – 7 Ioυλίου, Θέατρο Δάσους

 Τετάρτη 6, Πέμπτη 7 Ιουλίου, στις 21.15

---

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ

• Τετάρτη 6, Πέμπτη 7 Ιουλίου- Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους –ΠΡΕΜΙΕΡΑ
• Πέμπτη 21 Ιουλίου –  Αλεξανδρούπολη, Θέατρο «Αλτιναλμάζη»
• Σάββατο 23 Ιουλίου- Φίλιπποι, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων (65^ο Φεστιβάλ Φιλίππων)
• Σάββατο 30 Ιουλίου – Δελφοί, Θέατρο «Φρύνιχος»

 

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

• Τετάρτη 3 Αυγούστου-  Λάρισα, «Δημοτικό Κηποθέατρο Αλκαζάρ»
• Σάββατο 6 Αυγούστου-  Δίον, Αρχαίο Θέατρο Δίου
• Τετάρτη 10 Αυγούστου- Δωδώνη, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
• Τετάρτη 31 Αυγούστου- Συκιές, Ανοιχτό Θέατρο Συκεών «Μάνος Κατράκης»

 

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

• Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου- Αττική, Ωδείο Ηρώδου Αττικού
• Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου- Πειραιάς, Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο
• Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου-  Παπάγου, Κηποθέατρο Παπάγου

Την Πέμπτη, 14 Ιουλίου 2022, ο Ξενής Σαχίνης, Καθηγητής του Εργαστηρίου Χαρακτικής της Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης εγκαινιάζει την αναδρομική του έκθεση με τίτλο “36 και σήμερα”. Στην έκθεση παρουσιάζονται ζωγραφικά του έργα καθώς και χαρακτικά, έργα μικτής τεχνικής και ψηφιακές εκτυπώσεις.

---

«Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο… αδελφάκι του ήλιου»,

Στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη από τη συλλογή των ποιημάτων του «Ήλιος ο Πρώτος». Αυτός ο στίχος ήταν και είναι ο οδηγός μου, όσον αφορά την αντίληψή μου για τη χαρακτική και τη διδασκαλία της. Το γρατζουνισμένο γόνατο είναι η χαραγμένη και μελανωμένη μήτρα και η ματωμένη γάζα το τυπωμένο χαρτί με αντεστραμμένο το ίχνος της πληγής. Με αυτήν τη μορφή παγιώθηκε το πιστεύω μου σε ό,τι αφορά την πράξη της χάραξης και της εκτύπωσης στο αναλογικό σύμπαν.

Αρχής γενομένης και θέτοντας συνεχώς προκλήσεις στον εαυτό μου, αναρωτήθηκα για το ρόλο του χρώματος στη σύγχρονη ξυλογραφία, αποδεσμευόμενος από τις, ήδη, γνωστές εκφραστικές φόρμες που αφορούσαν στη διαχείριση του ξύλου. Χρησιμοποίησα, εκτός από τα αιχμηρά εργαλεία κοπής, και ηλεκτρικά περιστροφικά, έτσι ώστε οι γραφές μου να είναι απελευθερωμένες από τη χαρακτηριστική οξύτητα που προέρχεται από τη φύση της χάραξης και τείνει να παρουσιάζει την ξυλογραφία ως μια άκαμπτη τεχνική η οποία φαίνεται να μην μπορεί να ακολουθήσει και να παράξει καινοτόμες οπτικές και αισθητική. O πλούτος των υφών του πλάγιου ξύλου εντάσσεται πια στις συνθετικές επιλογές του καλλιτέχνη προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αύρα και ένα ιδιαίτερο πλάσιμο στις μεγάλες χρωματικές επιφάνειες. Σιγά σιγά η θεματολογία επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα στοχευμένα ερωτήματα, κοινωνιολογικά και πολιτικά, καθώς το παρόν της εποχής της δεκαετίας του ενενήντα ήταν εξαιρετικά πλούσιο.

Όπως ακριβώς τα μικρά παιδιά μεγαλώνοντας κάνουν τα άλματά τους και αλλάζουν, έτσι και οι καλλιτέχνες αλλάζουν κάποιες στιγμές τη μεθοδολογία παραγωγής εικαστικής σκέψης και πράξης.

Όμως ο καλλιτεχνικός χαρακτήρας δεν αλλάζει. Το φίδι μπορεί να αλλάζει το πουκάμισό του, αλλά παραμένει πάντοτε φίδι. Κάτω από αυτήν την ανήσυχη διάθεση ασχολήθηκα με την ακιδογραφία, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιότητες του διάφανου plexiglass ως υλικού. Ένα τυπωμένο χαρακτικό σε χαρτί δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απτή μνήμη της χαρακτικής πράξης. Η μήτρα από plexiglass δύναται να συμμετέχει στην κατασκευή ενός κοινού τόπου όπου οι πράξεις της χάραξης και της εκτύπωσης συνυπάρχουν ισάξια σε ένα έργο. Η ίδια η μήτρα μπορεί πέρα από το να είναι ένα σκαλοπάτι για την παραγωγή ενός τυπώματος σε χαρτί , να είναι ένας ισότιμος παράγοντας στην τελική σύνθεση και εικόνα του έργου. Ο κοινός τόπος από διάφανο plexiglass είναι μία σαρκοφάγος όπου φυλάσσονται οι εικόνες των πράξεων της χάραξης και της εκτύπωσης, χωρίς οι εικόνες αυτές να σχετίζονται η μια με την άλλη.

Είναι ένα Φυλάκιο Μνήμης των ιδεών των πράξεων αυτών. Έχοντας αυτές τις σκέψεις ως αξίωμα προέκυψαν σειρές Φυλακίων, όπου καταργήθηκε η εν σειρά εκτύπωση αλλά αυτή υπάρχει πλέον μέσω ειδώλων σε κάτοπτρα αλλά και μέσω κάθετων προβολών των χαράξεων με την παρουσία του φωτός και της σκιάς. Επόμενο βήμα ήταν η παραγωγή μιας σειράς αυτοπροσωπογραφιών με κοινωνικό και αυτοσαρκαστικό περιεχόμενο.

Κλείνοντας αυτό το μικρό αυτοαναφορικό κείμενο σκέφτομαι το έργο του Φελλίνι, Και το πλοίο σαλπάρει (E la nave va). Στην περίπτωσή μου θέλω να πιστεύω πως η δουλειά μου προχωρά.

Ξενής Σαχίνης
Καθηγητής Χαρακτικής ΑΠΘ